Doğal afetlerden birisi olan depremler geniş anlamda insanları etkileyen, büyük yıkım ve felaketlere, yaralanmalara ve can kayıplarına neden olabilen, bireysel etkisinin yanı sıra toplum üzerinde de ciddi rahatsızlıklara yol açan olaylardır. Beklenmedik bir zamanlamayla ani can ve mal kayıplara yol açabilen depremler insanların korunmayla birlikte güvende olma duygusunu ortadan kaldırarak olumsuz duygulara neden olurken, bu durum insanlar üzerinde ciddi travmalara neden olabilmektedir. Özellikle Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 depreminin insanlar üzerindeki travmatik etkisinin psikolojik açıdan uzun ve kısa vade de etkiler ortaya çıkaracağı beklenirken, toplum üzerinde de sosyal ve ekonomik etkilerinin olacağı aşikardır.
Günümüzde dijital teknolojilerdeki hızlı değişim ve gelişmeler bireylerin şehirler, ülkeler, bölgeler ve dünyamız hakkında düşünme biçiminin de değişmesine yol açmakta, dolayısıyla deprem gibi önemli bir konudaki veriyi kullanma şekillerini de değiştirmektedir. Bu bakımdan deprem öncesi ve sonrasına ait güncel ve doğru verilere duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Bu ihtiyaç yalnızca can ve mal güvenliği, şehir yerleşim alanlarının yer seçimi, fay hatlarına göre imar planlarının hazırlanması gibi konular için değil, aynı zamanda depreme dayalı haritaları üretme ve okuyabilme, teknik altyapı projelerinin yapılması ve uygulanması, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı deprem haritalarının üretilebilmesi gibi konularda da kendini hissettirmektedir. Ayrıca, son yıllarda deprem çalışmalarında yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanan meteorolojik ve GPS verilerine ulaşabilme ve yorumlanabilmesi, Google Maps deprem haritalarının üretilebilmesi ve ilgili programların bu doğrultuda kullanılabilmesi tamamen deprem öncesi ve sonrasına ait doğru ve güncel verilere bağlıdır. Bu temel düşünce ile bu projenin;
- Amacı: Katılımcıların deprem konusunda çalışmalar yapmasını teşvik etmek, çalışmalarını yönlendirmek ve bilimsel gelişmelerine katkıda bulunmak amacıyla;
- Akademik çalışmalarında deprem verilerinin kullanımı, deprem haritaları üzerindeki özel işaretlerin anlamı, harita ölçüm ve çizim aşamaları, kullanılan bilgisayar programları ve ölçü aletlerinin tanıtımı,
- Değişik kaynaklardan elde edilen deprem öncesi ve sonrasına ait doğru ve güncel verilerin kullanıldığı çok sayıdaki bilimsel yayın örneklerinin nasıl hazırlandığının detaylı anlatımı,
- Deprem konusunda hazırlanmış olan ve değişik kurumlar tarafından desteklenen projelerin hazırlık ve uygulanma aşamalarının tanıtımı,
- Depremle ilgili veri toplamada kullanılan Harita Mühendisliği Bölümü ölçme laboratuvarında bulunan total station, nivo, jeodezik GPS alıcısı ve fotogrametrik insansız hava aracının tanıtımı,
- Depremle ilgili veri toplamada kullanılan İnşaat Mühendisliği Bölümü yapı laboratuvarında bulunan cihaz ve eğitim setlerinin tanıtımı,
- Son yıllarda deprem çalışmalarında yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanan meteorolojik ve GPS verilerinin yorumlanabilmesi ve Google Maps deprem haritalarının üretilebilmesi,
gibi konuların bilgisayar laboratuvarında teorik ve uygulamalı eğitimlerle verilmesidir.
- Kapsamı ve Hedef Kitlesi: Bu proje kapsamında katılımcıların kendi çalışma alanlarına yönelik olarak deprem konusunda bir akademik yayının (bildiri, makale, tez, proje vb.) nasıl yapıldığı, kullanılan verilerin, modelleme sistemlerinin ve bilgisayar programlarının neler olduğu, deprem verilerinin elde edilmesinde kullanılan ölçü aletleri ve uygulamaları konusunda ilgi ve merak uyandıracak, motivasyonlarını arttıracak ve daha kolay ve kaliteli yayın yapmalarını sağlayabilecek pratik bilgileri, daha önce yayınlanmış makale ve kabul edilmiş projeler üzerinden uygulamalı eğitimler yoluyla kazanmaları hedeflenmiştir.
Projenin hedef kitlesini; Deprem temelli akademik çalışmalar yapan veya yapmak isteyen;
- Lisansüstü (yüksek lisans/doktora) öğrencileri,
- Genç araştırmacılar (35 yaş altı, en az lisans derecesine sahip, üniversite ya da Ar-Ge Kuruluşlarında çalışan kişiler),
- Uzmanlar (35 yaş altı, en az yüksek lisans derecesine sahip, üniversite ya da kamu kurumlarının Ar-Ge birimlerinde uzman statüsünde çalışan kişiler),
oluşturmaktadır.
Bu etkinliğin hedef kitlesini, Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde eğitimlerine devam eden Lisansüstü öğrenciler ile bir araştırma kurumunda araştırmacı olarak görev yapan ve 35 yaşını aşmamış araştırmacılar oluşturmakta olup ilgili kriterlere sahip olan ve hedef kitle içerisinde bulunan kişiler başvuru yapabilir.
- Yöntemi ve Sonucu: Öncelikle bütün teorik bilgiler bilgisayar laboratuvarı ortamında ve alanında uzman eğitimciler tarafından verilecek, akabinde depreme dayalı akademik çalışmalarda kullanılan verilerin, modelleme sistemlerinin ve bilgisayar programlarının neler olduğu, deprem verilerinin elde edilmesinde kullanılan ölçü aletleri ve uygulamaları konusunda daha önce yayınlanmış makale ve kabul edilmiş projeler üzerinden uygulamalı eğitimler yoluyla yapılacaktır.
Proje sonucunda, deprem konusunda kaliteli akademik yayınlar hazırlamayı uygulama yaparak öğrenen katılımcılar,
- Bu alandaki güncel gelişmeleri kalıcı bir şekilde öğrenmiş,
- Kendi çalışma alanlarında deprem temelli çalışmalar yapabilecek duruma gelmiş,
- Bilimsel gelişmelerine önemli katkılar eklemiş,
olacaklardır.
Ayrıca bu proje ile;
- Giderek önem kazanan deprem verilerinin akademik çalışmalarda nasıl kullanılacağının öğrenilmesi,
- Bir deprem verisinin nasıl elde edildiği, deprem haritalarının oluşturulması için gerekli olan ölçüm, hesap ve çizim aşamalarında kullanılan araç-gereç ve bilgisayar programlarının neler olduğunun öğrenilmesi ve kullanılması,
- Kroki ve özellikleri, Haritacılıkta kuzey yönü kavramı, önemi ve çeşitleri,
- Deprem haritası üzerindeki özel işaretlerin anlamı, Haritalarda projeksiyon (İzdüşüm) kavramı ve çeşitleri,
- Değişik veri kaynaklarından elde edilen deprem verilerinin kullanılmasıyla oluşturulan CBS tabanlı deprem haritalarının incelenmesi ve uygulama örnekleri,
- Yersel lazer tarayıcı, uçak, insansız hava araçları (İHA) ve uydu görüntülerinden deprem haritası yapımı,
- Deprem haritalarının yapımıyla doğrudan ilgili bilgisayar programları ve uydu bazlı konum belirleme (GPS) gibi yapay uydu teknolojisindeki gelişmelerin tanıtılması,
- Harita üretiminin ilk adımı olan arazi uygulamalarının tanıtılması,
- Katılımcıların mesleki çalışma alanlarına uygun sanal gerçeklik hakkında bilgiler vermek ve depreme dayalı uygulama örnekleri olarak bir yerleşim yerini modelleyip içerisinde gezinti sağlamak,
amaçlarını taşımaktadır.
Bu proje; katılımcılar açısından, bu alandaki güncel teknolojik gelişmeleri yakından tanımış olmaları, deprem temelli akademik çalışmalarını da daha kolay yapabilir hale gelmiş olmaları bakımından önemlidir. Ayrıca bu proje, deprem çalışmaları alanındaki yeni yaklaşımların uygulanması, katılımcıların bu alanda yaşadıkları sorunların ilk elden çözüme kavuşturulması ve tam olarak kavrayamadıkları ancak son yıllarda deprem çalışmalarında yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanan meteorolojik ve GPS verilerine ulaşabilme ve yorumlanabilmesi, Google Maps deprem haritalarının üretilebilmesi ve ilgili programların bu doğrultuda kullanılabilmesi gibi bazı konuların (CBS, GPS, İHA, projeksiyon sistemleri, koordinat sistemleri vb.) açıklanması bakımından büyük önem arz etmektedir. Planlanan program kapsamında katılımcılara teori ile birlikte uygulamalı eğitim verilmesi öngörülmektedir.
Proje kapsamında uygulamaları yapılacak olan sanal gerçeklik tekniği sayesinde katılımcılar, proje hazırlıklarında zenginleştirilmiş materyal üretiminde yenilikçi yaklaşımlar geliştirebileceklerdir. Sanal gerçeklik teknolojisi ile projelerinin uygulamalı öğretiminde bir materyal olarak kullanımı ve uygulamaya yönelik atölye çalışmaları yapabileceklerdir.